Viroze predstavljaju ozbiljan problem! Suzbijanje počinje mnogo ranije pre pojave prvih simptoma!
U prethodnim tekstovima pisajući o ključnim problemima u zasadima paprike i paradajza, potencirao sam na praćenju i suzbijanju štetočina koje procentualno pričinjavaju najozbiljnije štete, a to su lisne vaši i trips.
Zbog čega?
Pomenute štetočine su vektori virusa, prenose viruse sa biljke na biljku, iz jednog povrtarskog zasada u drugi, ali ima slučajeva da često virus mogu da prenesu iz pojedinih ratarskih useva, pogotovo ako su u blizini plastenika. Iako ovo nije jedini način prenošenja virusa, najznačajniji je.
Ukoliko ste pomno pratili prethodne tekstove i priloženo primenjivali u svojim zasadima, sigurno Vam se ne bi dogodilo ovo što možemo da vidimo iz priloženog na slici.
Na više lokaliteta je primećena pojava Virusa mozaika lucerke (Alfalfa mosaic virus) u zasadima paprike u zaštićenom prostoru. Paprika predstavlja najosetljiviju kulturu ovom prouzrokovaču bolesti, iako se simptomi mogu javiti i na drugim domaćinima.
Ono na šta morate obratiti najviše pažnje, kao što u samom naslovu govori “suzbijanje počinje mnogo pre pojave prvih simptoma”, jeste da se na primeni preventivnih mera mora raditi od samog početka, to jest, od rasada, nakon rasađivanja pa sve na dalje.
U izuzetno gustom sklopu zasada i biljaka, veoma je važno da se na svim zasadima pristupi primeni preventivnih mera, jer ukoliko svi ne vode podjednako računa, i dalje će postojati uslovi za ostvarivanje bolesti.
Osim sizbijanja vektora od samog početka, a konkretne procese možete pročitati u prethodnim tekstovima, izuzetno je važno raditi na imunitetu biljke od samog početka, jer će biljka sa jakim imunitetom bolje odreagovati, što se može primetiti vizuelnim pregledom na terenu.
Biljke koje su generalno slabijeg porasta ili lisne mase, trpe veća oštećenja, pa je samim tim mnogo teže rešiti tu situaciju ili bar malo ublažiti simptome. Pod time da treba raditi na jačanju imunitetu biljke se pored primene bostimulatora i mikrobioloških đubriva, podrazumeva kontrolisana i pravilno dozirana ishrana od samog početka.
Pored ishrane, agrotehničke mere sauzimaju veoma bitno mesto u procesu proizvodnje, a to znači da zasad ni u kom trenutku ne sme biti zapušten, sa prisutnim korovima, unutar i izvan plastenika, redovno i pravilno navodnjavan. Samo ovakvim profesionalnim i odgovornim pristupom, možemo izbeći negativne posledice i sprečiti prenošenje virusa.
Viroze su kompleksne, počevši od simptoma pa sve do reakcije i ponašanja biljaka. Veliki broj proizvođača često ima problem sa fitopatogenim virusima, smatrajući da je nešto drugo u pitanju, pa s tim u vezi pokušavaju da kurativnim tretmanima, obično neprimerenim sredstvima, isti problem reše. Što je naravno pogrešno.
Zbog čega su fitopatogeni virusi tako kompleksni i kako prouzrokoju bolest gledano sa fiziološke strane?
Karakteristični simptomi mogu se javiti na listovima i plodovima, u vidu mozaika ili određenih deformiteta karakterističnih za određeni virus.
Kompleksnost virusa je u tome što se infekcija ostvaruje unutar biljke, na ćelijskom nivou. Posebno je važno da shvatite, da virusi, nakon dospeća u biljku, svojim ćelijskim enzimima, odnosno biološkim katalizatorima, razgrađuju proteinski omotač ćelije biljke i na taj način oslovađanjem svoje nukleinske kiseline, preuzimaju upravljačke pozicije u osnovnim fiziološkim procesima zaraženih biljaka.
Nakon ostvarene primarne, a zatim i sekundarne infekcije, nastaju nove virusne čestice, nakon čega se virus dalje širi unutar ćelija.
Zbog gore navedenih razloga su viroze kao bolesti izuzetno kompleksne, zato predstavljaju ozbiljan problem povrtarskim usevima, koji se širi, zahvaljujući neodgovornosti i zapostavljanju napomenutih preventivnih mera.
U zasadu gde je primećen ovaj virus, paprika reaguje karakterističnim simptomima, a pojava je utvrđena pomoću biljaka indikatora. Na jačim biljkama primećeni su lokalni simptomi, dok su na biljkama koje su u određenim fazama intenzivnog porasta zaostale u odnosu na druge, primećeni su sistemični simptomi, koji se ispoljavaju na celoj biljci.
Miloš Stojanović